Tezhip sanatı hüsn-ü hat sanatıyla birlikte gelişmiş, geleneksel İslam sanatlarının en bilinenlerinden olan bir tür süsleme veya tezyin sanatıdır. Süsleme anlamına gelen tezyinat, bir nesneye estetik bir görünüm kazandırma için yapılan işlemlere denilir. Motiflerin ve detaylı çizim ve boyama işlemlerinin ön plana çıktığı bu sanat dalında, diğer sanat türlerinde olduğu gibi başlangıç aşamasında hangi malzemelerin kullanılması gerektiğini, bu malzemelerin ne işe yaradığını ve ihtiyacınıza en uygun malzemeleri nasıl seçebileceğinizi öğrenmek oldukça elzemdir.

Farklı tarz ve üsluplarda icra edilebilen bu süsleme sanatında temel çizimleri en iyi şekilde öğrenmek, sanata yeni başlayanların sonraki dönemlerde daha verimli çalışabilmesi ve özgün eserler üretebilmesini sağlayacaktır. Ne de olsa sanat söz konusu olduğunda nasıl başlarsan öyle gider kuralı oldukça geçerli bir kuraldır. Tezhip sanatının tarihsel gelişimi ve kullanım alanları hakkında daha detaylı bilgi almak için Karin Sanat Blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. 

Tezhip Sanatı Nasıl Yapılır?

Öncelikle en başından işe A4 ve A5 boyutunda eskiz kağıtlarına bu sanat dalında en çok kullanılan motifleri oluşturmaya yarayan çizgiler çizilerek başlanır. Dolayısıyla, iyi bir karakalem (ya da çizim kalemi) ve bol miktarda eskiz kağıdı edinmeniz ve bu tür egzersizleri sık sık tekrarlamanız çok faydalı olacaktır. Sonrasında çizgilerden motiflere geçilebilir. Örneğin yaprak motifleri bu sanat dalında sıklıkla kullanıldığından farklı yaprak türlerini çizerek, beyin ve kaslar arasındaki ilişkiyi geliştirmek suretiyle çizim kabiliyetinizi artırabilirsiniz. Zaman içerisinde goncalar ve hatailer gibi daha kompleks çizimlere eliniz alıştıkça geçebilirsiniz.

Tezhip Sanatında Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri  

Tezhip sanatı örneklerini usulüne uygun bir şekilde yapabilmek için kaliteli sanat malzemeleri kullanmak önemlidir. Bu sanat dalı, detayların oldukça önemli olduğu, sabır gerektiren türden bir ince işçiliğin sergilendiği ve estetik kaygıların her zaman en ön planda olduğu bir alandır. Detayları incelikli bir şekilde ortaya çıkarabilmek bu sanatın doğasında vardır. Örneğin, mühre adı verilen ve altın varakların uygulandıktan sonra doğal bir parlaklığa sahip olması ve boyalardan daha farklı bir görünüm kazanması için gerekli ürünün akik taşından imal edilmiş olması gerekir. Ayrıca mühre çeşitleri eser üzerinde çalışılacak kısmın büyüklüğüne göre de değişir. Örneğin, ucu daha geniş ve daha sivri olan çeşitleri vardır. Ve bu uç çeşitlerine göre de farklı numaralara sahiptir. Tezhip sanatına başlarken geniş ve sivri uçlu akik mühreler edinmelisiniz.

Elbette temelde bir süsleme sanatı olan tezhipte en çok kullanılan malzemelerin başında altın varaklar gelir. Altın varaklar ezilerek boya haline getirilmiş şekilde satılmaktadır. Ancak yaprak varak altın defter şeklinde satın alınıp, sanatçı tarafından Arap zamkı ile ezilerek de boya haline dönüştürülebilir ki birçok tezhip sanatçısı bunu tercih etmektedir. Yeni başlayanlar için malzeme israfı olmaması açısından orijinal altın varak yerine imitasyon altın varak çeşitleri kullanılarak da işe başlanabilir. İmitasyon altın varaklarla yapacağınız çalışmalar sayesinde kendinizi geliştirip sonraki dönemlerde kalıcı ve profesyonel eserler üretmek için saf altın varaklar kullanılabilir.

Tezhip Sanatında Kullanılan Diğer Malzemeler

Üretilecek eserin bazı kısımları ise boyalar ve dolayısıyla da fırçalar kullanılarak yapılır. Tezhip fırçaları kendi içinde özelleşmiş şekilde çeşitlere ayrılır. Tahrir fırçası, zemin fırçası ve altın fırçası bu alanda kullanılan sanatsal fırça çeşitleridir. Tahrir fırçası oldukça ince uçludur ve detay işlerde kullanılır. Zemin fırçası boyanacak zemine göre uç büyüklüğü değişen türden fırçalardır. Altın fırçası da yine altın boyasının sürüleceği zeminin büyüklüğüne göre uç yapısı belirlenen fırçalardandır. Geçmişte kök boya adı verilen doğal pigmentlerden üretilen boyalar kullanılırken artık bu alanda guaj, akrilik ve ecoline gibi su bazlı boyalar sıklıkla kullanılmaktadır. Yeni başlayanların akrilik boya çeşitleri ile denemeler yapması malzeme ve para israfını önlemek açısından faydalı olacaktır.

Tüm bunların dışında şap, maket bıçağı, palet, cetvel gibi birçok sanat dalında kullanılan malzemelere de ihtiyaç vardır. Bu sanatın icra edileceği çalışma ortamının mutlaka yeterli aydınlatmaya sahip olması gerekmektedir. Zira detaylara hakim olabilmek ve ince işlerin bir araya getirilerek eserin ortaya çıkarılması, diğer unsurlar kadar çalışma ortamına da bağlıdır.